كتاب «زیباشناسی قرآن از نگاه بدیع» دومین كتاب از سلسله مباحث زیباشناسی قرآن، به قلم حسن خرقانی در پی آن است تا زیباییهای ادبی قرآن را با تكیه بر دانش بدیع بازشناسی كند.
در متن این كتاب طرحهای گوناگونی برای شناسایی نمودهای زیبایی در سخن ارائه شده است اما تبیین زیباییهای قرآن در قالب آنها دشواریهایی را به بار خواهد آورد؛ مانند كلی و پیچیده كردن تقسیمات و وجود تكرار و تداخل میان آنها. به عقیده مولف كتاب «بهتر است طرحی كه به بررسی زیباییهای قرآن میپردازد، برگرفته از ساختار خود قرآن باشد.» از اینرو، نویسنده كتاب پس از فصل نخست با استفاده از حوزههای مختلف زیباییشناسی بهویژه ابداع، طرحی متناسب با ساختار قرآن را مطرح كرده و در آن به بررسی نكتههای زیباییشناختی در این نظامواره آسمانی پرداخته است.
كتاب زیباشناسی قرآن از نگاه بدیع در هفت فصل به قلم حجتالاسلام دكتر حسن خرقانی، استادیار دانشگاه علوم اسلامی رضوی تدوین و تنظیم شده است.
فصل نخست درآمدی بر زیباشناسی ادبی قرآن و مقدمهای برای دیگر فصلهاست. در این فصل مقدمات لازم برای شناخت زیباییهای قرآن بررسی میشوند و به زیباشناسی سخن در علوم ادبی و از دیدگاه زبانشناسی و نقد توجه شده است. در فصل دوم با موضوع همگونیهای واژگانی در قرآنكریم، زیباییها و ارائههایی كه مربوط به واژگان قرآنكریم میشوند، در پنج محور همگونی كامل واژگانی یا جناس تام، همگونی دو واژه با اختلاف در برخی عناصر یا جناس غیرتام، همگونی در ریشه، همگونی در ریخت و همگونی در شكل بررسی شدهاند.
فصل سوم به موضوع هماهنگی میان فصول آیات قرآنكریم اختصاص دارد. این موضوع یكی از گستردهترین ارائهها و بحثانگیزترین بخشهای قرآنكریم محسوب میشود و زیباییهای پایان آیات و ظرافتهای آن در حد توان قلم به تصویر كشیده شده است. فصل چهارم كتاب شامل تكرارهای هنری در قرآنكریم است. در این فصل گونههای تكرار در قرآنكریم كه جنبه زیباشناختی دارند، در چهار محور تكرارهای آوایی، تكرارهای واژگانی، تكرار عبارت و تكرارهای نحوی بررسی شدهاند.
در فصل پایانی هم ارائههای ترتیبی در قرآن مجید بیان میشوند. این فصل مجموعهای از ارائههای ادبی در قرآن را شامل میشود كه تمامی آنها به عنصر ترتیب و چگونگی نظم اجزای سخن باز میگردند
فصل پنجم تضادها و تقابلهای ادبی در قرآنكریم را معرفی و سه موضوع تضاد، تضادنمایی و تقابل در قرآن مجید از جنبه ادبی و زیباشناختی را با ذكر نمونههایی تشریح كرده است. فصل ششم هم به ارائههای بیانی در قرآنكریم اختصاص دارد. این فصل پس از معرفی اجمالی سرفصلهای علم بیان، ارائههایی بدیع را كه جنبه بیانی دارند، معرفی میكند. در فصل پایانی هم ارائههای ترتیبی در قرآن مجید بیان میشوند. این فصل مجموعهای از ارائههای ادبی در قرآن را شامل میشود كه تمامی آنها به عنصر ترتیب و چگونگی نظم اجزای سخن باز میگردند.